CERN'de Üretilen Veri Herkese Açık Hale Geliyor
CERN'in Büyük Hadron Çarpıştırıcısı LHC'de proton demetleri neredeyse ışık hızında çarpıştırılıp açığa çıkan ikincil parçacıkların bıraktığı izler büyük dedektörlerde kaydediliyor. Bugüne kadar yüksek enerji fiziğinde yapılan pek çok keşifte bu bilgiler kullanıldı.
Ancak üretilen data miktarı inanılmaz boyutlarda ve çok büyük bir kısmı bizim için yeni bir bilgi içermiyor. Korkunç miktarlardaki bu veri tabanından işe yarar bilgilere ulaşıp yeni keşifler yapmak, samanlıkta iğne aramaktan çok daha karmaşık bir iş haline gelmekte. Özellikle artan enerjilere paralel olarak kaydedilen bilgi miktarının son yıllarda yapılan deneylerle iyice ürkütücü boyutlara gelmesi, bilim adamlarını yeni açılımlara zorluyor.
Şimdi CERN elindeki bu veri tabanını halka açıyor ve "ham" bilgiyi herkesin kullanımına sunuyor. Bu yeni açılımın, özellikle eğitim alanında çok işe yarayacağı bekleniyor. Hatta beklenmedik kişilerin beklenmedik fiziksel keşiflere ulaşması da pekâlâ mümkün görünüyor.
Daha şimdiden CERN Açık Veri Portalı'na CMS dedektöründe elde edilmiş olan 27 terabayt veri aktarılmış durumda. Bir web arayüzü çarpışmalarda ortaya çıkan parçacıkların izlerini görselleştirmenize izin veriyor, ya da doğrudan ham bilgiyi kullanarak daha ciddi analizler yapmanıza imkân tanınıyor.
CERN'deki verinin sanatsal aktivitelere veya müziğe dönüştürülmesini sağlayan uygulamalar da mevcut. Daha önce tiyatrolarda CMS datasından ilham alınarak üretilen dans ve müzik sahneye aktarılmıştı.
Açık hale getirilen verinin içerisinde CERN fizikçilerinin gözünden kaçan bir takım yeni bilgilerin bulunması da ihtimal dahilinde. Ancak, bu yeni bilgilere ulaşmak o kadar zahmetli bir iş ki, bu işin gönüllülerine ve fizik avcılarına rastlamak tam bir sürpriz olurdu.
CERN her sene elde ettiği yeni veriyi topluma açmayı planlıyor; tabii ki fizikçiler bu veri ile işlerinin bittiğini düşündükten sonra. Şimdiye kadar yüklenen veri 2010 yılındaki çarpışmalara ait. Sözgelimi bu veri ile Higgs bozonunu keşfedemeyeceksiniz. Bunun için 2012 yılının verilerini beklemeniz gerekiyor. Elbetteki 2010 verisinin içerisinde Higgs'e ait veri bulunuyor ama o kadar az sayıda ki, onu ayıklamak imkânsız bir durum.
Ancak üretilen data miktarı inanılmaz boyutlarda ve çok büyük bir kısmı bizim için yeni bir bilgi içermiyor. Korkunç miktarlardaki bu veri tabanından işe yarar bilgilere ulaşıp yeni keşifler yapmak, samanlıkta iğne aramaktan çok daha karmaşık bir iş haline gelmekte. Özellikle artan enerjilere paralel olarak kaydedilen bilgi miktarının son yıllarda yapılan deneylerle iyice ürkütücü boyutlara gelmesi, bilim adamlarını yeni açılımlara zorluyor.
Şimdi CERN elindeki bu veri tabanını halka açıyor ve "ham" bilgiyi herkesin kullanımına sunuyor. Bu yeni açılımın, özellikle eğitim alanında çok işe yarayacağı bekleniyor. Hatta beklenmedik kişilerin beklenmedik fiziksel keşiflere ulaşması da pekâlâ mümkün görünüyor.
Daha şimdiden CERN Açık Veri Portalı'na CMS dedektöründe elde edilmiş olan 27 terabayt veri aktarılmış durumda. Bir web arayüzü çarpışmalarda ortaya çıkan parçacıkların izlerini görselleştirmenize izin veriyor, ya da doğrudan ham bilgiyi kullanarak daha ciddi analizler yapmanıza imkân tanınıyor.
CERN'deki verinin sanatsal aktivitelere veya müziğe dönüştürülmesini sağlayan uygulamalar da mevcut. Daha önce tiyatrolarda CMS datasından ilham alınarak üretilen dans ve müzik sahneye aktarılmıştı.
Açık hale getirilen verinin içerisinde CERN fizikçilerinin gözünden kaçan bir takım yeni bilgilerin bulunması da ihtimal dahilinde. Ancak, bu yeni bilgilere ulaşmak o kadar zahmetli bir iş ki, bu işin gönüllülerine ve fizik avcılarına rastlamak tam bir sürpriz olurdu.
CERN her sene elde ettiği yeni veriyi topluma açmayı planlıyor; tabii ki fizikçiler bu veri ile işlerinin bittiğini düşündükten sonra. Şimdiye kadar yüklenen veri 2010 yılındaki çarpışmalara ait. Sözgelimi bu veri ile Higgs bozonunu keşfedemeyeceksiniz. Bunun için 2012 yılının verilerini beklemeniz gerekiyor. Elbetteki 2010 verisinin içerisinde Higgs'e ait veri bulunuyor ama o kadar az sayıda ki, onu ayıklamak imkânsız bir durum.
Yorumlar
Yorum Gönder